رضاخان چگونه ثروتمندترین شاه آسیا شد؟
قبل از آنکه رضاخان شاه ایران بشود، یک قزاق بود که تمام دارایی‌اش در یک دست لباس قزاقی و اجاره یک خانه کوچک خلاصه می‌شد. کسانی که رضاشاه را به قدرت رساندند، برای اینکه بتوانند سلطنت او را مشروعیت ببخشند و مقبولیت مردم را به دست بیاورند، تلاش کردند تا برای او عقبه‌ای اصیل و قابل قبول معرفی کنند.
نسبت «پهلوی» همان عقبه‌ای بود که می‌گفتند به سلاطین افسانه‌ای باز‌می‌گردد و در شاهنامه این عنوان بسیار تکرار شده است. اما رضاشاه تنها به این عنوان اکتفا نکرد. آنچه باعث شد پهلوی‌ها در بین مردم، به قدرت و حشمت معروف شوند، قلدرمآبی و جمع‌آوری زمین و ثروت بود.
وقتی رضاخان به قدرت رسید و شاه ایران شد، بسیاری از صاحبان نفوذ برای جلب توجه او، هدایای بسیاری به او تقدیم کردند. از جمله این هدایا، جواهرات و باغات بود. شاهزاده عبدالحسین میرزا فرمانفر باغ بزرگی را در بومهمن به شاه تقدیم کرد. همین هدایا سرآغازی برای هوس سیری‌ناپذیر شاه برای چنگ انداختن بر زمین‌های مرغوب کشور شد.
رضاخان سیاست‌هایی داشت که باعث شد کم‌کم موقعیت خود و خاندانش در ایران ارتقاء و دارایی‌هایش افزایش یابد. همسر سوم رضاشاه از خاندان قاجار بود که باعث شد به جمع طبقه بالای جامعه بپیوندد. رضاشاه فرزندش اشرف را با خانواده قاجار و پسرش محمدرضا را به ازدواج فوزیه دختر شاه مصر درآورد تا موقعیت خود را تحکیم نماید.
انتقال پرداخت مالیات از زمین‌داران به دهقانان، تشویق زمین‌داران برای ثبت زمین خود در املاک، تبدیل کردن کدخداهای روستاها به زمین‌داران آنجا، و نفوذ زمین‌داران در مجلس نمایندگان که تا دوره داوزدهم مجلس 26 درصد آن را تشکیل می‌دادند از جمله سیاست‌های او برای جمع زمین و ثروت بود.
این حمایت از زمین‌داران در واقع به نفع رضاخان بود. در دستگاه او، زمین‌داران هرگز به مقام و جایگاه حاکمیتی نمی‌رسیدند. مرگ مشکوک بسیاری از متمولین همچون احمد قوام، مصدق، شیخ خزعل، سمیقتو و دیگران نشان می‌داد که او زمین‌داران را به زمین‌خواری تشویق می‌کرد اما بعد کم‌کم آنها را تصاحب کرده یا با قیمت بسیار پایین خریده و از آن خود می‌کرد.
زمین‌خواری زننده‌ترین ویژگی رضاخان بود که او داشت. رضاخان هیچ‌گاه به زمین‌ها و املاکش سر نمی‌زد و با آنها کاری نداشت اما اصرار داشت تا مرغوب‌ترین املاک ایران از آن خودش باشد. خصیصه‌ای که ادعای میهن‌دوستی و مردم‌دوستی او را لکه‌دار کرده بود. اما او همیشه پاسخ می‌داد که با خرید املاک شمال ایران توانسته است، کمربندی محکم در مقابل کمونیسم شوروی ایجاد کند.
وقتی رضاشاه در ایران بود، بانک مرکزی میزان دارای‌ها و املاک شاه را معادل یکصد هزار تومان نشان می‌داد اما بعد از خروج از ایران، برآورد شد این دارایی‌ها بیشتر از 68 میلیون تومان بوده است. او مالک 10 درصد زمین‌های کشاورزی ایران بود که اگر چه نسبت به کل املاک کم نشان می‌داد، اما به دلیل اینکه مرغوب‌ترین زمین‌های کشور بودند، درآمد بالایی را هر ساله به جیب شاه می‌ریختند.
زمین‌های کاخ تابستانی دربند، مرکز بخش شمالی تهران، زمین‌های سعدآباد، مزارع اطراف تهران، املاکی در کرمانشاه، همدان، شمال کرانه دریای خزر و جلگه‌های مازندران از مهمترین املاک شاه بودند. از ابتدای قدرت، زمین‌خواری شاه با چنان سرعتی پیش رفته بود که 15 سال بعد او به ثروتمندترین شاه آسیا تبدیل شد.
